Rak żołądka – postępowanie diagnostyczne.
Dzisiaj omówimy optymalną diagnostykę zalecaną u chorych na raka żołądka. Problem istotny z powodu skąpych objawów jakie daje ta choroba, co skutkuje tym, że rak żołądka jest najczęściej rozpoznawany w stadium zaawansowanym. Zatem warto przeprowadzić kompleksową i szybką diagnostykę.
Celem diagnostyki jest ustalenie typu histopatologicznego nowotworu żołądka, ocena jego stopnia zaawansowania wg TNM (to taki międzynarodowy system oceny zaawansowania choroby) oraz wykluczenie współistnienia innych nowotworów.
Zaczynamy od dokładnego wywiadu i badania fizykalnego chorego. U kobiet wskazana jest również konsultacja ginekologiczna z zamiarem wykluczenia guza Krukenberga (przerzut do jajnika). Panendoskopia z pobraniem wycinka z guza żołądka jest podstawową metodą diagnostyczną, która pozwala na określenie typu nowotworu. Precyzyjny opis tego badania powinien zawierać lokalizację i wielkość guza oraz jego typ naciekania według Borrmanna. Spośród badań obrazowych zaleca się wykonanie tomografii komputerowej klatki piersiowej, jamy brzusznej (zgodnie z protokołem żołądkowym) i miednicy. Rezonans magnetyczny (MRI) nie jest stosowany w rutynowej diagnostyce, ale w wybranych przypadkach może być wykonany. Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) również nie jest jeszcze badaniem standardowym, niemniej jednak jest szczególnie przydatna w diagnostyce rozsiewu, jak również do oceny efektu leczenia przedoperacyjnego (np. chemioterapii, radioterapii czy radiochemioterapii) lub indukcyjnego. W wybranych przypadkach endoskopowa ultrasonografia może być pomocna w ocenie zaawansowania raka żołądka, szczególnie dla różnicowania wczesnego raka.
Ponadto, zaleca się wykonanie badań morfologicznych i biochemicznych krwi oraz markerów nowotworowych na początkowym etapie diagnostyki. Wczesne wprowadzenie leczenia żywieniowego i krwiotwórczego może wpłynąć na poprawę stanu ogólnego chorych i w konsekwencji na obniżenie ryzyka wystąpienia skutków ubocznych leczenia (także mniej powikłań po operacji).
Laparoskopia diagnostyczna jest cennym uzupełnieniem diagnostyki, ponieważ daje możliwość rozpoznania u 15%-40% chorych niewielkich przerzutów do otrzewnej i wątroby o średnicy poniżej 1 cm. Wykrycie rozsiewu w tej grupie chorych pozwala na uniknięcie zbędnej operacji i rozpoczęcie leczenia systemowego w jak najkrótszym czasie. Laparoskopia diagnostyczna jest wskazana w przypadku bardziej zaawansowanych guzów żołądka.
Jeżeli mamy ustalony stopień zaawansowania nowotworu, to konsylium może zaproponować choremu konkretny schemat leczenia.
Na zakończenie parę słów o „wąskich gardłach” procesu diagnostycznego:
- Czas od pierwszego objawu choroby do wizyty u lekarza – w Polsce zbyt długi.
- Czas od pierwszej wizyty u lekarza do decyzji o skierowaniu na gastroskopię. Czasami pacjent jest najpierw kierowany do gastroenterologa lub chirurga.
Trudno oszacować czas trwania pkt. 1 i 2. Obawiam się, że opóźnienie diagnostyczne na tym etapie trwa wiele miesięcy (z obserwacji widzę, że czasami rok i dłużej).
- Czas od pobrania wycinaka z guza w trakcie panendoskopii do uzyskania wyniku badania histopatologicznego – szacunkowo 2-4 tygodni.
- Z wynikiem chory jest kierowany do onkologa lub chirurga, który wystawia skierowanie na omówione wyżej badania (TK, badania krwi, konsultacje specjalistyczne) – czas oczekiwania na badania obrazowe od kilku dni do kilku tygodni. Niestety często pracownie TK wydają opisy badań po 1-2 tyg.
- Chory wraca z wynikami do lekarza (onkologa lub chirurga), który ustala termin konsylium onkologicznego. Czas oczekiwania do 1 tygodnia.
- Na konsylium onkolog kliniczny, chirurg i onkolog radioterapeuta ustalają optymalny schemat leczenia. W zależności od lokalnej praktyki konsylium może ustalić termin leczenia w konkretnym szpitalu lub może pozostawić choremu decyzję o miejscu leczenia. Czas oczekiwania 1-2 tygodni.
- Niestety terminy rozpoczęcia leczenia nie są natychmiastowe, z reguły od 1-6 tygodni.
- Niestety proces diagnostyczny w państwowych placówkach medycznych jest najczęściej długotrwały, warto rozważyć możliwość wykonania niektórych badań prywatnie.
O objawach raka żołądka i sposobach leczenia napiszę w kolejnych wpisach.
