Zastosowanie radioterapii paliatywnej u chorych na raka trzustki.
Dlaczego radioterapia?
Radioterapia jest wartościową, dobrze tolerowaną metodą leczenia paliatywnego, którego założeniem jest złagodzenie objawów związanych z postępem choroby nowotworowej oraz wydłużenie przeżycia chorych. W badaniu obejmującym dużą grupę chorych na miejscowo zaawansowanego raka trzustki zaobserwowano, że zastosowanie chemioterapii lub radioterapii wpływa na poprawę przeżycia w porównaniu do leczenia objawowego. W retrospektywnej analizie chorych na nieresekcyjnego raka trzustki stwierdzono, że paliatywna radioterapia oraz chemioterapia wpływa istotnie na dłuższe przeżycie w porównaniu do leczenia objawowego, mediana czasu przeżycia wyniosła odpowiednio: 5mies., 6,4 mies. vs 3,1 mies.
Klasycznymi wskazaniami do radioterapii paliatywnej są: dolegliwości bólowe w śródbrzuszu związane z progresją miejscową guza trzustki oraz ryzyko niedrożności dwunastnicy, odźwiernika lub dróg żółciowych. Niektórzy autorzy wskazują na konieczność poszerzenia wskazań do paliatywnej radioterapii o chorych bez objawów klinicznych. Propozycja taka wydaje się w pełni racjonalna. Radioterapia paliatywna może być stosowana u chorych z miejscowo zaawansowanym rakiem trzustki, jak również u chorych w fazie rozsiewu nowotworu, przed lub po chemioterapii, w wybranych przypadkach w trakcie leczenia systemowego. Radioterapia zastosowana po wyczerpaniu wszystkich możliwości leczenia systemowego pozwala na wydłużenie życia chorych przeciętnie o kilka miesięcy. Zatem nie powinniśmy odrzucać takiej możliwości nie tylko ze względu na korzyść kliniczną, ale również z powodów psychologicznych: chory wciąż walczy i ma nadzieję, że doczeka „nowego leku”.
W leczeniu paliatywnym stosuje się wysokie dawki frakcyjne 3-4 Gy, które są podawane 5 razy w tygodniu przez okres 1 lub 2 tygodni. Najczęściej stosuje się schemat frakcjonowania: 20 Gy w 5 lub 30 Gy w 10 frakcjach. W wybranej grupie chorych możliwe jest zastosowanie radioterapii stereotaktycznej w schemacie 1x15Gy lub 3×6-8Gy. Tolerancja leczenia jest dobra, dlatego radioterapia paliatywna może być stosowana nawet u chorych w miernym stanie ogólnym. W analizie retrospektywnej po paliatywnej radioterapii istotne zmniejszenie bólu uzyskano się u 55% chorych, dawki analgetyków zredukowano u 39% chorych.
Nowym kierunkiem badań jest zastosowanie radiolizy splotu trzewnego, która polega na zastosowaniu wysokiej dawki promieniowania obszarze splot trzewny na wysokości od Th12 do L2, wzdłuż przednio-bocznej części aorty. W badaniu pilotowym zastosowanie pojedynczej dawki 25 Gy wpłynęło na istotne zmniejszenie dolegliwości bólowych zarówno po 3 jaki i po 6 tygodniach od radioterapii. O tej nowej metodzie leczenia w innym wpisie.
Radioterapia może być składową multidyscyplinarnego leczenia paliatywnego w rozsianym raku trzustki. Zaleca się stosowanie krótkich schematów radioterapii u chorych z przerzutami odległymi do mózgu, kości, wątroby lub węzłów chłonnych. Wskazania do paliatywnej radioterapii należy rozważyć indywidualnie.
