Czy można zastosować radioterapię u chorych na raka wątroby?
Czasami w leczeniu chorych na nowotwory złośliwe dochodzimy do bariery wyczerpania dostępnych metod terapii. Może to wynikać z ich faktycznego braku, lub niedostępności do nowych leków czy technologii w danym kraju (niektóre z leków zarejestrowanych w USA nie są jeszcze dostępna w Polsce) lub ograniczonej wiedzy o możliwościach zastosowania innych metod leczenia. Ostatnia opcja dotyczy możliwości zastosowania radioterapii u chorych na raka wątroby. Pomijam w tych rozważaniach fakt zastosowania radioterapii jako leczenia radykalnego, bo o tym będzie w innym wpisie (link). Chciałbym się skupić na sytuacji kiedy chory wyczerpał wszystkie możliwości leczenia miejscowego i systemowego, a pominięto radioterapię.
Wskazania do radioterapii
Rozważmy sytuację chorych z pojedynczym nieoperacyjnym guzem wątroby bez cech rozsiewu do innych narządów. Często w tej fazie choroby guzy osiągają ogromne rozmiary przekraczające nawet 10 cm. Chorzy zazwyczaj cierpią na dolegliwości bólowe w prawym podżebrzu lub nadbrzuszu, mogą zgłaszać uczucie pełności żołądka pomimo spożycia niewielkiej ilości pokarmów (to odczucie jest związane z uciskiem powiększonej wątroby na żołądek). W takiej właśnie sytuacji można rozważyć kwalifikację do radioterapii. Zawsze oceniamy funkcję wątroby przed kwalifikacją do leczenia.
Jak wygląda radioterapia
Leczenie polega na napromienianiu guza wątroby najczęściej w 5 frakcjach radioterapii (czyli 5 dni leczenia) do dawki całkowitej 20 Gy. W wybranych przypadka można zastosować większe dawki frakcyjne powyżej 4 Gy. Chorzy dobrze tolerują takie leczenie. Czasami radioterapia może być powtarzana. Oczywiście radioterapię poprzedza dość skomplikowana procedura przygotowawcza (wykonanie specjalnego unieruchomienia dla chorego na czas leczenia, wykonanie TK jamy brzusznej czasami również MR, planowanie trójwymiarowe).
Dlaczego radioterapia?
Celem takiego leczenia jest zmniejszenie dolegliwości oraz wydłużenie życia. Pozytywny efekt psychologiczny związany z kwalifikacja do radioterapii dodaje nowych sił. Chory czuje, że nadal walczy i ma nadzieję na dostęp do nowych terapii w niedalekiej przyszłości.
Schematy radioterapii
Często rak wątroby rozsiewa się wewnątrz narządu. Mnogi wewnątrzwątrobowy rozsiew raka wątroby jest wskazaniem do napromieniania całego narządu. Zaleca się stosowanie 21 Gy w 7 frakcjach lub 20 Gy w 5 frakcjach lub 18 Gy w 10 frakcjach. Tolerancja radioterapii całej wątroby jest dobra, dlatego może być stosowana nawet u chorych w miernym stanie ogólnym. W trakcie leczenia spośród objawów ubocznych najczęściej występują osłabienie i nudności.
Przerzuty poza wątrobę
Kolejnym problemem klinicznym jest rozsiew raka poza wątrobę np. do kości, węzłów chłonnych okołoaortalnych, płuca, mózgu lub nadnercza. W takiej sytuacji można również zastosować radioterapię. Schemat leczenia zależy od lokalizacji przerzutów, ich ilości i wielkości. Zawsze lekarz przeprowadza analizę korzyści dla chorego w kontekście możliwych powikłań. Schemat radioterapii jest dobierany indywidualnie.
Podsumowanie
Na koniec jeszcze jedna istotna uwaga: w wielu ośrodkach onkologicznych na świecie radioterapia bywa pomijana w leczeniu skojarzonym chorych na raka wątroby. W mojej opinii niesłusznie. Czyli nie zawsze chory otrzyma propozycję radioterapii.
