Czy radykalna radioterapia może być zastosowana u chorych na raka wątroby?
Wstęp
W Polsce każdego roku ponad 1 400 chorych dowiaduje się o rozpoznaniu raka wątroby. Zasadniczym i najbardziej polecanym sposobem leczenia jest operacja. Wielu chorych nie może być operowanych, głównie z powodu zaawansowania guza lub złego stanu ogólnego. Warto wiedzieć, że rak wątroby należy do nowotworów promieniowrażliwych.
Wskazania do radioterapii
Kandydatami do radioterapii są przede wszystkim chorzy na nieresekcyjnego lub nieoperacyjnego raka wątroby. Nie każdy chory na raka wątroby może mieć zastosowaną radioterapię. Zastosowanie radioterapii w obszarze wątroby jest ograniczone przez ryzyko skutków ubocznych. Szczególnie pacjenci z marskością wątroby są narażeni na ryzyko niewydolności wątroby. Dlatego radioterapia raka wątroby wymaga zastosowania bardzo zaawansowanej technologii.
Planowanie radioterapii
Leczenie poprzedza wnikliwe planowanie radioterapii z wykorzystaniem TK i MR, rzadziej PET. Wątroba jest narządem ruchomym oddechowo. Różnica w położeniu wątroby pomiędzy wdechem i wydechem różni się o kilka centymetrów, zwykle 2-5 (zobacz poniższą Rycinę).
Kluczowe jest zastosowanie jednej z dwóch technik radioterapii, które niwelują ruchomość oddechową wątroby. Pierwsza, czyli bramkowanie oddechowe pozwala na śledzenie położenia guza. Radioterapia jest prowadzona tylko w określonych fazach oddechu, kiedy guz wątroby prawie nie zmienia położenia. Druga technika polega na prowadzeniu radioterapii na zatrzymanym głębokim wdechu (wątroba się nie „rusza”). Te techniki zapewniają podanie bardzo wysokiej dawki w guzie nowotworowym przy równoczesnym oszczędzeniu zdrowej wątroby. Rycina przedstawia przykład rozkładu dawki z wykorzystaniem techniki „Rapid Arc”.
Radioterapia stereotaktyczna
Radioterapia stereotaktyczna jest nową dynamicznie rozwijającą się metodą leczenia chorych na raka wątroby. Powszechnie już dostępna technologia pozwala na podanie bardzo wysokiej dawki w obszarze guza i na równoczesną skuteczną ochronę zdrowych narządów i tkanek. Najlepszymi kandydatami do radioterapii stereotaktycznej są chorzy z pojedynczym guzem wątroby, w dobrym stanie ogólnym, z wydolną wątrobą. Średnica guza powyżej 5 cm nie jest przeciwskazaniem do kwalifikacji do radioterapii stereotaktycznej.
Dość dyskusyjna jest kwalifikacja chorych z niewydolnością wątroby lub chorych z 2-3 guzami wątroby. Decyzje należy podejmować indywidualnie.
Schemat radioterapii
W praktyce klinicznej stosuje się wiele schematów frakcjonowania dawki w zależności od preferencji poszczególnych ośrodków onkologicznych. Zazwyczaj stosuje się od 3 do 10 frakcji do dawki całkowitej od 25 Gy do 60 Gy. Niektórzy autorzy zalecają zwiększenie liczby frakcji u chorych z niewydolnością wątroby w przebiegu jej marskości. Najczęściej stosujemy schemat radioterapii, który polega na podaniu dawki 45 Gy rozłożonej na 3 frakcje. Przeciętna frakcja trwa od 30 do 60 minut. Chory jest napromieniany co drugi dzień. Leczenie trwa 5-7 dni.
Wyniki leczenia
Radioterapia stereotaktyczna umożliwia osiągnięcie miejscowej wieloletniej kontroli guza u 78%-90% chorych. Wzór niepowodzenia po leczeniu jest podobny do leczenia operacyjnego, dominują nawroty poza obszarem pierwotnie leczonym. W wybranych grupach chorych 3-letnie przeżycia wynoszą od 26% do 67%, przy medianie przeżycia w zakresie od 9,8 mies. do 54,7 mies.
Inne metody leczenia
Omówienie ich przekracza zakres tego artykułu. Warto pamiętać o leczeniu systemowym: terapii celowanej i immunoterapii, ponadto o innych metodach leczenia miejscowego.
Podsumowanie
Radioterapia jest jedną z metod leczenia chorych na raka wątroby. W wybranej grupie chorych może stanowić optymalne postępowanie.
Treści zawarte w blogu są wyrazem moich poglądów, profesjonalnej wiedzy i doświadczenia klinicznego. Nie zastąpią jednak konsultacji onkologicznej i są jedynie wskazówkami na trudnej drodze diagnostyki i leczenia chorób nowotworowych. Pamiętaj zawsze skonsultuj się ze swoim lekarzem rodzinnym lub onkologiem w celu uzyskania konkretnej indywidualnej porady medycznej.
